Wypis i wyrys to jedne z ważniejszych dokumentów powiązanych z nieruchomościami, a mianowicie określające ich funkcję oraz precyzyjne położenie. Pierwszy wydawany jest w formie zestawienia tabelarycznego, posiadającego kompleksowe informacje dotyczące lokalu, działki, czy też budynku. Wyrys natomiast ma postać graficzną mapy, zawierającej informacje, zebrane w ewidencji gruntów i budynków. Są to dokumenty niezbędne, służące do oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej jak również sprzedaży lub podziału nieruchomości. Wypis i wyrys są także potrzebne do budowy domu lub uzyskania kredytu, aby móc właściwie dokonać operatu szacunkowego lokalu, budynku czy działki.
Po pobraniu i wypełnieniu wniosku o wydanie wypisu i wyrysu z ewidencji gruntów i budynków przez właściciela, osobę mającą prawo zarządzać nieruchomością, lub też osoba czy przedsiębiorstwo posiadające prawne powody uzyskania takiego dokumentu, należy go złożyć w starostwie powiatowym lub urzędzie miasta, na którego terenie znajduje się nieruchomość. Zainteresowanym przysługuje prawo zgłoszenia wniosku w każdej chwili. Może być on dostarczony osobiście lub za pośrednictwem poczty. Obecnie istnieje również możliwość skorzystania z opcji na ePUAP, jednak do tego wymagane jest posiadanie profilu zaufanego lub certyfikatu kwalifikowanego, pozwalających potwierdzić tożsamość zainteresowanego. Po wybraniu właściwej usługi i potwierdzeniu kliknięciem system automatycznie przekierowuje na stronę profilu zaufanego. Po zalogowaniu i powrocie na ePUAP należy właściwie zaadresować wniosek do starostwa powiatowego albo urzędu miasta, na terenie którego jest nieruchomość. Po wypełnieniu wniosku i jego wysłaniu otrzymuje się urzędowe poświadczenie przedłożenia (UPP). Innym, prostszym sposobem wydaje się złożenie wniosku online bezpośrednio na stronie internetowej Portalu Informacyjnego Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, gdzie z listy wybrać należy właściwe województwo. Tutaj niestety jeszcze nie wszystkie powiaty dają możliwość składania wniosków elektronicznych, dlatego warto się wcześniej upewnić na stronie portalu powiatowego.
Koszt uzyskania wypisu i wyrysu to obecnie 140 zł za wersję elektroniczną. Wersja papierowa, drukowana jest droższa o 10 zł. Warto dodać, że cennik ten dotyczy jednej nieruchomości w granicach jednego obrębu ewidencyjnego. Dla przykładu, jeśli w skład danej nieruchomości wchodzi kilka działek położonych w jednym obrębie ewidencyjnym, wówczas wymagana opłata dotyczy całości. Metody płatności są dwie: przelew na konto wskazane przez urząd lub uiszczenie opłaty w kasie urzędu. Wnioskujący zostanie poinformowany, kiedy powinien spodziewać się gotowych dokumentów do odebrania. Jeśli nie chce robić tego osobiście, wówczas we wniosku istnieje opcja wybrania innego sposobu dostarczenia, pocztą lub emailem. Standardowo mówi się, że czas oczekiwania wynosi od 2 do 7 dni roboczych. Uzyskany wypis i wyrys jest ważny przez okres 3 miesięcy, o ile w międzyczasie nie nastąpiły żadne istotne zmiany, które to powodują automatyczną utratę ważności dokumentu.
