Planowanie przestrzenne to ogół procesów, w których decyduje się o sposobie zagospodarowania i przeznaczenia danego terenu. Celem planowania jest maksymalnie efektywne wykorzystanie przestrzeni, które nie tylko będzie spełniało potrzeby jej użytkowników, ale również chroniło środowisko i realizowało cele gospodarcze i społeczne.
Powierzchnia naszego kraju jest ograniczona, dlatego należy wprowadzić zasady planowania, które pozwolą najbardziej efektywnie wykorzystywać przestrzeń w obrębie granic Polski.
Podstawowym aktem prawnym, który reguluje tę kwestię jest Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
W art. 1 ust. 2 zdefiniowano 13 zasad, które należy uwzględnić w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wymagania i walory
Pierwszą zasadą jest konieczność uwzględnienia wymagań ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury. Oznacza to, że planowanie musi zakładać, że obszar tworzy harmonijną całość. Oprócz tego należy wziąć pod uwagę walory architektoniczne i krajobrazowe i to do zabytków czy przyrody dostosowywać resztę zagospodarowania terenu, zwiększając ich szansę na przetrwanie.
Trzecią zasadą jest uwzględnienie ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów leśnych i rolnych. Ustawodawca rozumie przez to dbanie o naturę i wykorzystywanie jej dóbr bez niszczenia ich, bez wyraźnej potrzeby. Nie mniej istotne są jednak wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, które zostały wskazane jako czwarta zasada.
W punkcie piątym wspomniano wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz potrzeby osób ze szczególnymi potrzebami. W planowaniu należy więc uwzględnić szpitale, przychodnie, czy obiekty wojskowe.
Oprócz tego nie można zapomnieć o walorach ekonomicznych przestrzeni, czyli np. złożach naturalnych czy dogodnej lokalizacji dla przedsiębiorstw. które mogą generować zyski czy dostarczać miejsca pracy na danej przestrzeni.
Własność i interes publiczny
Kolejnymi zasadami planowania jest konieczność respektowania prawa własności, potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa oraz potrzeby interesu publicznego.
Należy także uwzględnić potrzeby w zakresie infrastruktury technicznej, a w szczególności sieci szerokopasmowych, czyli mieć na uwadze konieczność dostępu do internetu.
Jasność procedur
Kolejne dwie zasady dotyczą tworzenia procedur planistycznych. Społeczeństwo powinno mieć zapewniony udział w pracach nad dokumentami dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego, czyli nad studium nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz planem zagospodarowania przestrzennego województwa, w tym przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Natomiast procedury planistyczne muszą być przejrzyste i jawne.
Katalog zasad zamyka ta, która dotyczy uwzględnienia potrzeby zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody, do celów zaopatrzenia ludności.
